Nieprzyjemny zapach z ust - skąd się bierze i jak się go pozbyć?

Doświadczenie nieświeżego oddechu, czyli halitozy, jest dość powszechnym problemem w społeczeństwie. Niestety może ono w znaczący sposób przyczyniać się do izolacji społecznej i obniżać jakość życia osób nim dotkniętych. Na szczęście coraz większa świadomość i szukanie przyczyn jej występowania powoduje, że przestaje być tematem tabu, a powstające publikacje naukowe pozwalają podejść do tej kwestii w sposób holistyczny, czyli kompleksowy.

Przykry zapach z ust - halitoza urojona i prawdziwa

Główny podział halitozy odróżnia tę prawdziwą od urojonej. Nieświeży oddech urojony charakteryzuje pacjenta, który jest przekonany o tym, że zapach jego oddechu jest nieprzyjemny. Problem ten nie znajduje jednak potwierdzenia w rzeczywistości. To prowadzi do niechęci nawiązywania relacji i utrudnionego funkcjonowania w społeczeństwie.

Prawdziwa halitoza występuje fizjologicznie rano, po przebudzeniu. Przyczyn powstania tej patologicznej należy szukać w jamie ustnej lub poza nią. Zapach porannego oddechu jest głównie spowodowany mniejszą ilością śliny oraz wydzielaniem lotnych związków siarki przez bakterie obecne w jamie ustnej, głównie bytujących na powierzchni języka.

Skąd bierze się nieprzyjemny zapach?

Przyczyn nieświeżego oddechu należy zacząć szukać w początkowym odcinku układu pokarmowego, czyli jamie ustnej. Najczęściej jest to niewystarczająco dokładna higiena, brak oczyszczania przestrzeni międzyzębowych i powierzchni języka oraz wystąpienie dodatkowych czynników, takich jak:

• zaleganie resztek pokarmowych w ubytkach próchnicowych, 
• nieszczelne wypełnienia,  
• pozostawione korzenie, 
• choroby przyzębia, 
• ropnie, 
• stany zapalne przy wyrzynających się zębach mądrości,  
• nieprawidłowe gojenie zębodołu po usunięciu zęba, 
• brak higieny protez i spanie w nich, 
• suchość jamy ustnej.

Za brzydki zapach w dużej mierze odpowiadają bakterie produkujące lotne związki siarki. Przejściowy nieprzyjemny zapach z ust może również pojawić się po zjedzeniu pokarmów takich jak czosnek, cebula, rzodkiewka czy szczypiorek. Na jakość wydychanego powietrza wpływa również palenie papierosów oraz częste spożywanie alkoholu.

Inne przyczyny halitozy

Przyczyną nieświeżego oddechu mogą być również choroby uszu, nosa i gardła. Zalicza się do nich:

• ostre zapalenie gardła i zapalenie zatok, 
• wydzielinę powstałą w przewlekłych zapaleniach zatok przynosowych,   
• ostre lub przewlekłe zapalenia migdałków, 
• infekcje dolnych dróg oddechowych, 
• nowotwory, np. rak krtani. 

Innymi przyczynami halitozy mogą być również choroby przewodu pokarmowego. Najczęstszą patologią dającą objawy nieświeżego oddechu jest refluks żołądkowo-przełykowy (GERD). Nie bez znaczenia jest także obecność bakterii Helicobacter pylori oraz wrzodów żołądka czy dwunastnicy. Liczne choroby metaboliczne i endokrynologiczne są powiązane z nieprzyjemnym zapachem. Najbardziej znaną jest cukrzyca.

Jak rozwiązać problem nieświeżego oddechu?

Podstawą jest kompleksowa i dokładna pielęgnacja jamy ustnej. Polega na szczotkowaniu zębów dwa razy dziennie minimum 2 minuty, używaniu nici dentystycznej lub szczoteczek międzyzębowych, które znacząco ułatwiają oczyszczanie okolicy mostów czy implantów. 

Ponadto zdecydowanie zaleca się stosowanie skrobaczek do oczyszczania języka, które delikatnie, ale skutecznie usuwają z powierzchni języka biały nalot. Wykazano, że szczotkowanie lub skrobanie języka może poprawić zapach oddechu i usunąć nalot na języku. Skrobaczki efektywniej oczyszczają powierzchnię języka, dzięki ich specjalnemu ukształtowaniu. Zmniejszają ilość lotnych związków siarki o 75% w porównaniu do usuwania ich za pomocą szczoteczki, która wykazuje 45% skuteczność1.

Dodatkowo do rutyny pielęgnacyjnej jamy ustnej można wdrożyć płukanki antybakteryjne redukujące ilość bakterii. W ich składzie należy szukać związków, takich jak chlorek cetylopirydyniowy, chlorheksydyna, glukonian cynku i olejki eteryczne. 

Ograniczenie niektórych pokarmów, takich jak czosnek, cebula, sery pleśniowe czy konserwy rybne oraz rezygnacja z tytoniu i alkoholu wpłynie korzystnie na jakość oddechu.  

Niezbędna jest również profesjonalna higienizacja jamy ustnej, która obejmuje skaling, czyli usunięcie kamienia nazębnego oraz piaskowanie, czyli usunięcie osadów. Dalszym krokiem jest wyleczenie zębów z próchnicy, wymiana nieszczelnych wypełnień, ekstrakcje nierokujących zębów oraz leczenie chorób przyzębia.

Jeśli problem nieświeżego oddechu nadal występuje, a zostały wykluczone zębopochodne przyczyny należy poszerzyć diagnostykę i skonsultować się z lekarzami innych specjalności, np. laryngologiem, gastroenterologiem czy endokrynologiem. 

Stosowanie produktów maskujących przykry zapach, takich jak gumy do żucia, tabletki do ssania czy aerozole nie są rozwiązaniem problemu. Efekt ich działania jest krótkotrwały i nie eliminuje podstawowej przyczyny. 

Naturalne i domowe metody na świeży oddech

Aby doraźnie pomóc sobie w walce z nieświeżym oddechem można sięgnąć po domowe rozwiązania kryjące się w naszej kuchni. Świeże zioła, takie jak mięta, czy pietruszka pomagają zwalczyć nieświeży oddech. Cynamon, goździki, rozmaryn i nasiona kopru włoskiego również niwelują nieprzyjemny zapach z ust. Ponadto, w kuchni znajdziemy imbir o właściwościach antybakteryjnych. Zawiera on gingerol, nadający mu ostry smak. Stymuluje on działanie enzymu w jamie ustnej, który rozkłada substancje powodujące nieświeży oddech.

Bibliografia:

• 1 Pedrazzi V, Sato S, de Mattos Mda G, Lara EH, Panzeri H. Tongue-cleaning methods: a comparative clinical trial employing a toothbrush and a tongue scraper. J Periodontol. 2004 Jul;75(7):1009-12. doi: 10.1902/jop.2004.75.7.1009. PMID: 15341360.
• Kapoor U, Sharma G, Juneja M, Nagpal A. Halitosis: Current concepts on etiology, diagnosis and management. Eur J Dent. 2016 Apr-Jun;10(2):292-300. doi: 10.4103/1305-7456.178294. PMID: 27095913; PMCID: PMC4813452
• Dejanildo J. Veloso, Fariza Abrão, Carlos H.G. Martins, Juliana D. Bronzato, Brenda P.F.A. Gomes, Jane S. Higino, Fabio C. Sampaio, Potential antibacterial and anti-halitosis activity of medicinal plants against oral bacteria, Archives of Oral Biology, Volume 110, 2020, 104585, ISSN 0003-9969
• Bader M, Stolle T, Jennerwein M, Hauck J, Sahin B, Hofmann T. Chemosensate-Induced Modulation of the Salivary Proteome and Metabolome Alters the Sensory Perception of Salt Taste and Odor-Active Thiols. J Agric Food Chem. 2018 Jul 25;66(29):7740-7749. doi: 10.1021/acs.jafc.8b02772. Epub 2018 Jul 13. PMID: 29957939.